Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Stargardzie zwraca uwagę na najważniejsze aspekty prawne związane z użytkowaniem indywidualnych butli na gaz płynny, a co za tym idzie także na odpowiedzialność właścicieli i zarządców obiektów budowlanych w zakresie związanym z eksploatacją tego rodzaju instalacji gazowych.

Gaz płynny jest paliwem należącym do grupy gazów płynnych węglowodorowych. Propan, butan i ich mieszaniny są gazami palnymi cięższymi od powietrza. W wypadku wycieku, gromadzą się nisko przy gruncie, w zagłębieniach terenu, przy podłodze w lokalu, gdzie mogą stwarzać zagrożenie zapłonem i wybuchem. W związku z tym, że używanie urządzeń wykorzystujących gaz płynny jako paliwo może być niebezpieczne, w szeregu przepisów prawodawca określił wymagania dla instalacji gazowych, których częścią są butle indywidualne oraz sposób ich użytkowania, tak aby zminimalizować zagrożenia.
W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015r., poz. 1422) w § 156 ust. 4 ustalono definicję instalacji gazowej gazu płynnego: Instalację gazową zasilaną gazem płynnym z indywidualnej butli, znajdującej się wewnątrz budynku, stanowi butla gazowa, urządzenie redukcyjne przy butli, przewód z armaturą, kształtkami i innym wyposażeniem, a także urządzenie gazowe wraz z przewodami spalinowymi lub powietrzno-spalinowymi, jeżeli stanowią one element składowy urządzeń gazowych. Jednocześnie w § 157 ust. 5 i ust. 6 ustawodawca sprecyzował ograniczenia dotyczące użytkowania instalacji jw.:
 Ust. 5 Instalacje gazowe zasilane gazem płynnym mogą być wykonywane tylko w budynkach niskich (budynki o wysokości do 12m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie)
 Ust. 6 Zabrania się stosowania w jednym budynku gazu płynnego i gazu z sieci gazowej.
Natomiast sposób montażu takich urządzeń normują przepisy § 177 wyżej wspomnianego rozporządzenia: Urządzenia gazowe instalowane w budynku mogą być zasilane gazem płynnym z indywidualnych butli o nominalnej zawartości gazu do 11 kg, pod warunkiem spełnienia następujących wymagań:
1) w jednym mieszkaniu, warsztacie lub lokalu użytkowym nie należy instalować więcej niż dwóch butli;
2) w pomieszczeniu, w którym instaluje się butlę, należy zachować temperaturę niższą niż 35oC;
3) butlę należy instalować wyłącznie w pozycji pionowej;
4) butlę należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami mechanicznymi;
5) między butlą a urządzeniem promieniującym ciepło, z wyłączeniem zestawów urządzeń gazowych z butlami, należy zachować odległość co najmniej 1,5 m;
6) butli nie należy umieszczać w odległości mniejszej niż 1m od urządzeń mogących powodować iskrzenie;
7) urządzenia gazowe należy łączyć z reduktorem ciśnienia gazu na butli za pomocą elastycznego przewodu o długości nieprzekraczającej 3m i wytrzymałości na ciśnienie co najmniej 300 kPa, odpornego na składniki gazu płynnego, uszkodzenia mechaniczne oraz temperaturę do 60oC;
8) urządzenie gazowe o mocy cieplnej przekraczającej 10 kW należy łączyć z przewodem elastycznym, o którym mowa w pkt 7, rurą stalową o długości co najmniej 0,5m.

Kontrola prawidłowości użytkowania i stanu technicznego ww. instalacji powinna mieć miejsce tak jak w przypadku instalacji zasilanej gazem ziemnym, na zasadach określonych w art. 62 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U z 2018r. poz. 1202 z późn. zm.): Obiekty budowlane powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę kontroli okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej na sprawdzeniu stanu technicznego (…) instalacji gazowych oraz przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych). W przedmiotowej regulacji ustawowej nie określono typu paliwa gazowego zasilającego instalację będącą przedmiotem kontroli, a zaliczenie w przepisach technicznych urządzenia gazowego zasilanego z butli indywidualnej wraz z armaturą do instalacji gazowych, skutkuje obowiązkiem skontrolowania takiej instalacji przez osobę posiadającą stosowne kwalifikacje zawodowe.
Na użytkownikach instalacji gazowych zasilanych gazem płynnym z butli indywidualnej ciążą również pewne obowiązki. Zostały one sformułowane w dyspozycjach § 17 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 sierpnia 1999r. w sprawie warunków technicznych użytkowania budynków mieszkalnych (Dz. U Nr 74, poz. 836 z późń. zm):
1. Sposób użytkowania instalacji gazowej przez użytkownika lokalu powinien:
1) być zgodny z założeniami projektu tej instalacji,
2) eliminować możliwość wydzielania się tlenku węgla z urządzeń gazowych,
3) zapewniać bezpieczeństwo użytkowników lokalu,
4) zapewniać bezpieczeństwo oraz ochronę interesów użytkowników innych lokali korzystających z tej instalacji oraz osób trzecich.
2. W czasie użytkowania instalacji gazowej użytkownik lokalu powinien:
1) udostępniać lokal właścicielowi budynku lub dostawcy gazu dla wykonywania ich obowiązków,
2) przestrzegać zasady bezpieczeństwa jej użytkowania oraz niezwłocznie informować zarządcę budynku w razie stwierdzenia nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu,
3) zapewniać pełną sprawność techniczną i użytkową urządzeń gazowych stanowiących wyposażenie lokalu,
4) w przypadku wystąpienia objawów świadczących o zagrożeniu bezpieczeństwa osób lub mienia – zaprzestać użytkowania instalacji gazowej, podjąć właściwe działania zaradcze i niezwłocznie poinformować właściwe służby oraz właściciela budynku o wystąpieniu zagrożenia,
5) zapewnić ochronę instalacji i urządzeń gazowych przed uszkodzeniem,
6) utrzymywać znajdujące się w lokalu elementy instalacji gazowej, urządzeń spalinowych i wentylacyjnych oraz urządzenia gazowe w należytym stanie technicznym i użytkowym,
7) zapewnić wykonanie niezbędnych czynności konserwacyjnych,
8) informować właściciela budynku o wszelkich uszkodzeniach instalacji gazowej oraz o niewłaściwym funkcjonowaniu przewodów i kanałów wentylacyjnych i spalinowych,
9) udostępniać lokal w celu przeprowadzenia przez odpowiednie służby kontroli instalacji i urządzeń gazowych, przewodów i kanałów spalinowych, wentylacyjnych, a także innych instalacji i urządzeń oraz ściśle wykonywać zalecenia pokontrolne.
3. Naprawa i konserwacja urządzenia gazowego może być powierzona wyłącznie osobom posiadającym świadectwa kwalifikacyjne określone w odrębnych przepisach.
4. Instalacje i urządzenia gazowe po ich naprawie, przeróbce lub wymianie nie mogą być użytkowane bez poddania ich próbie szczelności (…).

Użytkownicy lokali mieszkalnych są zobowiązani także dokonywać sprawdzenia instalacji we własnym zakresie stosując przepisy § 48 ust. 3 i ust. 4 tj. przeprowadzać sprawdzenie szczelności pod ciśnieniem roboczym gazu niezwłocznie po każdej wymianie butli gazowej oraz po wymianie przewodu elastycznego służącego połączeniu pojedynczego urządzenia gazowego z reduktorem ciśnienia gazu na butli. Sprawdzenie szczelności przy wymianie butli gazowej przeprowadza się zgodnie z instrukcją otrzymaną od rozprowadzającego butle. Kontroli dokonywać może także przedstawiciel dostawcy gazu w przypadku, gdy z użytkownikiem lokalu została zawarta umowa o dostarczenie gazu w butlach. Istotnym jest, aby regularnie wymieniać przewody elastyczne, zgodnie z przepisem § 49 rozporządzenia jw.: W przypadku stosowania przewodu elastycznego do połączenia pojedynczego urządzenia gazowego z reduktorem ciśnienia gazu na butli, przewód taki powinien mieć oznaczoną graniczną datę użytkowania. Jeżeli termin użytkowania upłynął, przewód należy wymienić na nowy.
W sytuacji, gdy użytkownicy lokali nie wywiązują się ze swoich obowiązków, co prowadzić może do powstania stanu zagrożenia życia lub zdrowia, zarządca, na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014r., poz. 150 z późń. zm) ma szereg możliwości usunięcia niebezpieczeństwa: W razie awarii wywołującej szkodę lub zagrażającej bezpośrednio powstaniem szkody lokator jest obowiązany niezwłocznie udostępnić lokal w celu jej usunięcia. Jeżeli lokator jest nieobecny lub odmawia udostępnienia lokalu, właściciel ma prawo wejść do lokalu w obecności funkcjonariusza policji lub straży gminnej (miejskiej), a gdy wymaga to pomocy straży pożarnej – także przy jej udziale. W sytuacji, gdy użytkownik lokalu jest jego właścicielem stosuje się procedury przewidziane w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994r. o własności lokali (Dz. U z 2015r., poz. 1892): wspólnota mieszkaniowa może w trybie procesu żądać sprzedaży lokalu w drodze licytacji na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości.
Mając na uwadze, jak dużej skali problemem jest niewłaściwe użytkowanie instalacji gazowych zasilanych z indywidualnych butli z gazem płynnym, wskazane byłoby, aby każda osoba odpowiedzialna za obiekt budowlany, w którym takie instalacje są eksploatowane, zwracała uwagę na tą kwestię specjalistom kontrolującym budynek oraz informowała użytkowników o potencjalnych zagrożeniach i powinnościach wynikających z posiadania instalacji gazu płynnego.

Powiatowy Inspektor
Nadzoru Budowlanego
Andżelika Sewerynek